Apeldoorn - Coronajaar anders dan anders, druk op politie Oost-Nederland blijft hoog, prestaties op peil

Corona heeft een enorme impact op de samenleving. Het handhaven van uitzonderlijke maatregelen, het vervallen van evenementen en het ongemak in de samenleving maakten het voor iedereen een uitdagend jaar met een belangrijke rol voor de politie. Illegale feesten, korte lontjes, demonstraties, burenruzies, maar ook oog voor kwetsbare mensen: er werd met grote regelmaat een beroep gedaan op de politie. Samen met BOA’s heeft de politie in 2020 de samenleving als geheel zo goed mogelijk door deze coronatijd geloodst en zal dat de komende tijd ook blijven doen.

Hoofdofficier van justitie Marthyne Kunst zag als gevolg van de corona-maatregelen de druk op de strafrechtketen verder toenemen. De tijdelijke sluiting van de rechtbanken in het voorjaar zorgde voor oplopende voorraden, terwijl er daarvoor al te weinig zittingscapaciteit was bij de rechtbanken Gelderland en Overijssel.

Het doel is om eind 2021 de voorraad zaken die op een afdoening wachten, weer op het niveau van maart 2020 te hebben. Er zijn met de rechtbanken en de advocatuur afspraken gemaakt over een ketenbrede aanpak. Waar mogelijk worden zaken buiten de rechter afgedaan, bijvoorbeeld door het opleggen van een OM-strafbeschikking of een transactie bij ontnemingsvorderingen.

Ook wordt de zittingsruimte zo optimaal mogelijk gebruikt, door uitval zoveel mogelijk te beperken. Het OM is gelukkig niet geconfronteerd met een hoog ziekteverzuim. Hierdoor was het mogelijk om officieren in te zetten bij de extra politierechter-zittingen in de avonduren.

Door de indrukwekkende inzet en flexibiliteit van de medewerkers bij politie en de overige ketenpartners is de keten overeind gebleven. Nu komt het aan op de balans te vinden tussen de afbouw van de voorraden en de intensivering van de integrale inzet op belangrijke onderwerpen als ondermijning, digitale criminaliteit en jeugdcriminaliteit.

De traditionele veel voorkomende criminaliteit zoals woninginbraken, diefstallen, overvallen of straatroof daalden fors, omdat er meer thuis werd geleefd en gewerkt. Omgekeerd steeg de digitale criminaliteit. Vooral digitale fraude zoals pishing, helpdeskfraude of vriend-in-noodfraude steeg explosief met meer dan 50%. Ook fraude via online verkoopsites nam toe evenals het hacken en gijzelen van computernetwerken.

Corona werkte als katalysator die zorgde dat de al bestaande groei in een stroomversnelling kwam. Het actief misbruiken van het coronathema en het feit dat werken, ontspannen, kopen en communiceren meer dan ooit online plaatsvindt, onderstreept eens te meer dat criminelen razendsnel in staat zijn om zich aan te passen aan de actualiteit.

De politie heeft de bestrijding van corona-gerelateerde cybercrime geïntensiveerd. Illegale corona-gerelateerde webshops zijn offline gehaald en verdachten aangehouden. Om vriend-in-noodfraude en helpdeskfraude tegen te gaan is intensief samengewerkt met onder meer de Fraudehelpdesk, de Betaalvereniging, de bancaire sector en de telecomsector. Tientallen verdachten zijn in Oost-Nederland, maar ook daarbuiten aangehouden. Er is zicht op veel meer verdachten en de ingezette lijn op gebied van opsporing en preventie wordt in 2021 doorgezet.

Vanaf het moment dat corona Nederland bereikte, werd fors meer om politie gevraagd. Op de meldkamers kwamen 9% meer urgente meldingen binnen ten opzichte van 2019. Voor een deel vloeiden deze meldingen voort uit de corona-maatregelen. Zo steeg het aantal meldingen van overlast door incidenten met jeugd, burengerucht of verwarde personen. Mensen waren meer thuis, zagen meer van elkaar, accepteerden minder en de bereidheid om te melden nam toe. De horeca was een groot deel van het jaar gesloten en veel evenementen gingen niet door waardoor de politie capaciteit vrij kon maken om in te gaan op de vele verzoeken om hulp.

Blijvend investeren in wijkteams is een krachtige en effectieve manier om - samen met andere partners zoals gemeenten en jeugdwerk - persoonlijk in verbinding te zijn met bewoners in de wijken. Dit om zorgen die daar leven tijdig te signaleren, helpen op te lossen en problemen voor te zijn. Hierdoor kan bijvoorbeeld voorkomen worden dat probleemjongeren uitgroeien tot criminelen.

Een zorg die blijft is dat de druk op de politie door incidenten rond verwarde personen niet is afgenomen. Integendeel: in 2020 is het aantal íncidenten ondanks een landelijk meldnummer net als in de voorgaande jaren toegenomen. De samenwerking met partners in het strafrechtdomein maar ook het maatschappelijk domein is cruciaal om complexe vraagstukken aan te pakken, aldus de driehoek.

De politie werkt in de frontlinie van de samenleving. Ook in 2021 zal de politie weer voor uitdagende keuzes worden gesteld die op basis van prioriteiten in de lokale driehoek worden gemaakt. Tegelijk wordt er gewerkt aan de ‘politie van morgen’ voor een blijvende veilige samenleving. Er wordt volop ingezet op gebiedsgebonden politie, opsporing, intelligence en dienstverlening.

De beschikbare capaciteit blijft een uitdaging, de komende jaren stromen veel politiemensen uit en de instroom van nieuwe mensen kan dat niet bijbenen. Opnieuw werd door de regioburgemeester gepleit voor investering in de strafrechtketen. Landelijk moeten de wijkteams van de politie in 2030 zijn uitgebreid met in totaal 3800 fte, te beginnen met 500 oplopend tot 1000 politiemensen de komende regeerperiode. Daarnaast is zo’n €325 miljoen extra nodig om de politie met mensen en middelen in de pas te laten lopen met de digitalisering van de samenleving. In totaal is 578 miljoen nodig.

De door de politie opgepakte zaken moeten voortvarend door de strafrechtketen kunnen worden voorzien van een betekenisvolle afdoening voor het slachtoffer, de dader en de samenleving.

De driehoek benadrukt het belang van een stabiele financiering van de gehele keten zodat de samenleving kan rekenen op een adequaat antwoord op bestaande en nieuwe veiligheidsvraagstukken, met of zonder pandemie.